Zihinsel Engellilerin Tanınması Ve Sınıflandırılması...
Zihinsel Engelliler
Zihinsel Engelin Tanınması ve Sınıflandırılması. 
Zekâ, zihnin birçok yeteneğinin uyumlu çalışması sonucu ortaya çıkan yetenekler birleşimidir. Zihnin algılama, bellek, düşünme, öğrenme gibi birçok işlevini içermektedir.
Zihinsel engelin tanımı ve sınıflandırılması
Zekâ, zihnin birçok yeteneğinin uyumlu çalışması sonucu ortaya çıkan yetenekler birleşimidir. Zihnin algılama, bellek, düşünme, öğrenme gibi birçok işlevini içermektedir (Bilir 1986).
Zihinsel engel ise çeşitli tanım ve kavramlarla açıklanmaya çalışılmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından engellilik, bir yetersizlik veya özür nedeni ile yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması ve yerine getirilememesi şeklinde tanımlanmıştır (Anonim 1999).
Amerikan Zihinsel Özürlüler Derneğinin zihinsel engel ile ilgili öne sürdüğü tanım ise en geçerli tanım olarak kabul edilmektedir.
Mevcut fonksiyonlardaki önemli sınırlılıkları yansıtan zihinsel engel, Amerikan Zihinsel Özürlüler Derneği tarafından:
' zihinsel işlevlerde önemli derecede ortalamanın altında olması, iletişim, özbakım, ev hayatı, sosyal beceriler, toplumsal hayata katılım, inisiyatifi kullanma, sağlık ve güvenlik, işlevsel akademik beceri, boş zamanı değerlendirme ve iş alanlarından iki ya da daha fazlasında sınırlılıklar göstermesi şeklinde tanımlanmaktadır.'
Zekâ engelinin 18 yaşından önce ortaya çıktığı da vurgulanmaktadır (Anonymous 1992).
573 sayılı Özel Eğitim Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname' ye göre özel eğitim gerektiren birey, "çeşitli nedenlerle, bireysel özellikleri ve Zihinsel engelli çocuklar zeka bölümlerine ya da eğitsel ihtiyaçlarına göre sınıflandırılmaktadır. Amerikan Zihinsel Özürlüler Derneği zihinsel engelli çocukları şu şekilde sınıflandırmaktadır (Anonymous 1992);
1. Hafif derecede zihinsel engelliler
2. Orta derecede zihinsel engelliler
3. Ağır derecede zihinsel engelliler
4. İleri derecede zihinsel engelliler
Hafif derecede zihinsel engelliler: temel okuma-yazma ve sayma becerilerini kazanmada yaşanan problemler sonucu ortaya çıkar. Zeka bölümü puanı 50-55 ile 70 arasındadır. Bu çocukların motor gelişimlerinde normal gelişim gösteren çocuklara göre biraz daha gerilik görülür.
Orta derecede zihinsel engelliler; sosyal, duygusal ve dil gelişimi alanlarında gecikmenin olması, davranış problemlerine rastlanması, temel okuma-yazma ve sayma becerilerinde problemlerin görülmesi sonucu ortaya çıkar. Zeka bölümü puanı 35-40 ile 50-55 arasındadır. Motor gelişimleri yaşıtlarına göre daha geri olmaktadır. Günlük bakımlarında kısmen bağımsız olabilirler.
Ağır derecede zihinsel engelliler; ciddi biçimde konuşma ve dil gelişimi güçlüğü, sosyal, duygusal veya davranış problemleri ile temel özbakım becerilerini öğrenmesinde ortaya çıkan gecikme durumunu ifade eder. Zeka bölümü puanı 20-25 ile 35-40 arasındadır. Algısal yetenekleri çok zayıftır. Sözel yönergeleri anlamada güçlük çekerler. Bakımları için sürekli birisine ihtiyaç duyarlar.
İleri derecede zihinsel engelliler; klinik bakıma gereksinim duyan, zeka bölümü puanı 20-25' in altında olan gruptur. Tam bir denetim gereklidir. Kendilerine bakamaz ve koruyamazlar (Çağlar 1979, Anonim 1999).
Eğitimciler ise çocukları zeka düzeylerine uygun eğitim verebilmek amacı ile eğitim ihtiyaçlarına göre şu şekilde sınıflandırmaktadırlar (Hallahan ve Kauffman 1988).
1. Eğitilebilir zihinsel engelliler
2. Öğretilebilir zihinsel engelliler
3. Ağır ya da çok ağır zihinsel engelliler
Türkiye' de zihinsel engelli çocuklar Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Özel Eğitim Okulları Yönetmeliğindeki, eğitimsel yaklaşıma benzer şekilde "Eğitilebilir, Öğretilebilir ve Klinik Bakıma Muhtaç Çocuklar" olarak sınıflandırılmakta ve şöyle açıklanmaktadır.
Eğitilebilir; zeka bölümü, çeşitli ölçeklerde sürekli olarak 45 ile 75 arasında olan ve okuma, yazma, matematik gibi temel akademik becerileri öğrenebilecek olan zihinsel engellileri kapsamaktadır. Bu çocukların dikkat süreleri sınırlı, motor gelişimleri normal gelişim gösteren yaşıtlarına yakındır, sözel yönlendirmeleri anlarlar ve sosyal uyumda sınırlı derecede güçlük yaşarlar.
Öğretilebilir; zeka bölümü, çeşitli ölçeklerde 25 ile 44 arasında olup da sağlık kurumlarıyla işbirliği içerisinde gerçekleştirilecek özel eğitim ve rehabilitasyona muhtaç olan ve aldıkları eğitimle günlük yaşam aktivitelerini, özbakım becerilerini ve sosyal davranışları öğrenebilecek olan zihinsel engellileri kapsamaktadır. Motor gelişimlerinde gerilikler olabilir.
Klinik Bakıma Muhtaç Çocuklar; zeka bölümleri, çeşitli ölçeklerde sürekli olarak 0 ile 25 arasında olup da hayata kesinlikle uyum sağlamayan ve sağlık kurumlarında devamlı bakıma muhtaç olan zihinsel engellileri kapsamaktadır (Anonim 1999).
Zihinsel engelin nedenleri ve görülme sıklığı
Zihinsel engelin nedenlerinin bir kısmı bilinmekle birlikte bilinmeyenlerin sayısı da oldukça fazladır. Ağır zihinsel engelli vakaların %30' unda, hafif zihinsel engelli vakaların %50' sinde neden bilinmemektedir. Ayrıca zihinsel engelli vakaların %50' sinden fazlasında birden fazla neden bulunmaktadır (Anonymous 1992).
Zihinsel engelin nedenleri gelişim dönemlerine göre aşağıdaki şekilde yapılmaktadır (Bilir 1986, Anonymous 1992):
I. Doğum Öncesi Nedenler; bu dönemdeki nedenler
genetik, biyokimyasal hastalıklar veya bozukluklar, beyinle ilgili problemler ve çevre olmak üzere dört grupta toplanmaktadır.
II. Doğum Anı Nedenler; oksijensiz kalma, kısmi oksijensiz kalma, asfiksi, doğum travmaları (aletli normal doğum, zor doğum), erken doğum, sarılık, enfeksiyonlar, metabolik faktörler (hipoglisemi, hipokalsemi) perinatal dönemde zihinsel engelliliğe yol açan nedenler arasındadır.
III. Doğum Sonrası Nedenler;
*Santral sinir sistemi enfeksiyonları,
*Bakteriler (meningokok, pnömokok vb.)
*Virüsler (herpes, polio vb.)
*Parazitler (toksoplasmozis vb.)
*Mantarlar (blastomikozis vb.)
*Bazı hastalıklar ve aşıların sonrasında görülen problemler,
*Hastalık (kızamık, boğmaca), aşı (kuduz, çiçek), kafa travmaları (trafik kazası, ev kazası gibi),